“Poucas cousas hai máis salvaxes no mundo que un grupo de pandereteiras”.
Continuación da entrevista a Alex Guillán, Baiuca por Teresa Ferreiro podes ler a primeira parte aqui.
9. Lendo entrevistas e artículos pasados sobre o proxecto Baiuca, hai moita xente que para describilo fala dunha mestura entre o pasado e o presente. Non sintes que vincular a música tradicional con algo do pasado pode minimizar o xénero?
E que a música tradicional non existe xa (risas) non existe no sentido de que cando globalízase todo e os pobos deixan de estar illados pois deixa de ser o mesmo que antes… antes ti vivías nun pobo e non sabías o que había máis alá, e ti reproducías o que había. Iso é a tradición pero agora está todo contaminado. E os puristas é unha cousas de onte pa hoxe. Creo que antes, igual fai corenta anos, sí podías ir a un poco a grabar ás señoras e descubrir unha autenticidade tremenda. Esas señoras xa case non existen e o día de mañán non vai a haber señoras. O que nos queda, por desgraza, é o que había.
10. Falando de globalización, que opinas da apropiación cultural, por exemplo?
Bueno, depende. A ver cómo o explico… para min un proxecto ten que ser veraz. Eu estou transmitindo algo sobre a cultura ca que me sinto máis vinculado. Non son un guiri que de repente está facendo música africana. A in iso non me parece tan real como escoitar a unha persoa de calquer parte do mundo que esté facendo algo que ten relación co seu contexto, porque o asimilas dunha manerira totalmente distinta.
Teresa Ferreiro:
Sí, a ver, entendo o que dis. Eu tamén estou un pouco farta de que xente branca estadounidense ou noreuropea decida fixarse nun xénero, xa sexa música tradicional africana ou reggaeton, e de repente, exténdeno eles por todo o planeta e benefícianse eles pero por outra parte, esa fascinación cara outras culturas, esa pasión por algo distinto que fai que o queiras estudar e promover, creo que merece respeto.
Alex Guillán:
Sí, por iso penso que hai veces que sí podes estar facendo algo interesante pero é moito máis interesante cando un expresa a cultura do seu pobo.
11. Nunha entrevista para Mondo Sonoro dixeches algo que me gustou moito. Cando che preguntaron se manipulabas as voces dos cantantes da Asociación Xirandola que colaboraban contigo, dixeches que non, porque querías “reflectir que Galicia é iso. Ves un grupo de pandeiretas e é moi salvaxe. A técnica é seguir recto e quería atopar esa autenticidade, ese punto de crueza “. Tamén creo que esta actitude na música tradicional é algo que comparte co punk, é un estilo de corazón aberto, sen roupa. ¿Aínda tes esa visión?
Este disco creo que é todavía máis salvaxe que os anteriores porque non hai nada mais salvaxe agora mesmo en Galicia que Lilaina. Son tres irmás e unha curmá que teñen, vamos, unha forza e unga garra que non vexo nin noutros grupos de pandereteiras nin … e que non sei en qué parte do mundo pode haber algo máis salvaxe que elas, que as pandereteiras en xeral… terías que irte a África ou a sitios moi determinados. No resto da Península Ibérica creo que non existe. Hai proxectos agora mesmo que fan música popular ou tradicional dende un punto máis lánguido pero para min iso non acaba de reflexar esa forza que temos aquí.
12. Por outra parte, a min Embruxo pareceume moito máis alegre, luminoso e incluso diría máis pop que os outros discos… o ves así?
Eu vexoo mais oscuro… Liaña por exemplo pode que non sexa tan oscura. E que claro é bastante relativo, o tema da oscuridade. Pero tamén xogo con algo que é o concepto do disco, que é o misticismo galego, que eu en certa medida en pretendo reflexar que todos estos mitos sobre Galicia non son tan oscuros para os e as galegas. A relación que hai ca morte, por exemplo, é diferente a outras partes do mundo. O outro día escoitei a alguén que penso era un antropólogo, dicir que fai anos por exemplo cando velábase un corpo e alguén quedábase dormido nunha silla cerca do corpo, a xente ó seu arredor collíanlle a man e agarraban a man do corpo para que cando se despertase levase un susto e todo o mundo se ría. Entón ese tipo de cousas, esa relación na que por un lado é algo moi oscuro pero por outro hai como esa retranca galega que creo que eso no disco se reflexa en parte. Imaxinar o diaño tocando o pandeiro no inferno… ó final é unha imaxe festiva. Xosé Lois me dicía: “e que o diaño en Galicia non é tan malo como noutras partes”.
13. Na túa opinión, hai algunha relación entre a fascinación polo folclore e a política anticlasista?
A min non me gusta que a miña música se relacione políticamente con nada, eso sí que me parece unha apropiación cultural. Como é o caso do franquismo e como puido ser despois no caso do galeguismo. Non me gusta nin que unha parte nin a outra se apropie de algo porque creo que nos pertence a todxs. Obviamente se o que se quere apropiar de algo está máis preto do pobo pois terá máis relación pero penso que o folclore é de todxs.
14. Unha vez afirmaches: “Na miña forma de compoñer necesito unha pouca de dor” (Revista Metal) Por iso Baiuca naceu da morriña cando te mudaches a Madrid. Ata que punto esta dependencia entre dor e creatividade pode ser tóxica?
Pasoume gran parte da miña vida, esa dependencia entre a dor e a creatividade. Pero por exemplo neste disco penso que xa desaparece, creo que é un disco que non está feito con rabia, ni con dor nin nada. Pero bueno, máis que nada iso o decía porque co proxecto que tiña eu antes fixera un disco bastante luminoso; nunha época na que eu vivía en Santiago, chovía todo o día e estaba pechado na casa. Eu o que quería era sol, playa… quería o contrario do que me estaba pasando. Igual que cando me fun a Madrid quería estar en Galicia. Esa sensación de querer outra cousa, ou de desexar algo que non tes ou que está lonxe, motivábame a facer música, pero creo que neste disco hai un sentimento máis alá diso. Creo que os sentimentos son o que che fan crear algo interesante. Neste caso o mesmo concepto do disco e as imaxes que pasaban pola miña cabeza eran o que me motivaba.
Teresa Ferreiro:
Tamén parece que neste disco as colaboracións, as voces concretamente, parecen ter moita máis presenza que nos anteriores… presenza igual non é a palabra pero sinto que nos anteriores xogas moito máis ca repetición dos sonidos das voces, con samples cortos, mentras que neste a lírica das voces expándese.
Alex Guillán:
Sí, en gran parte hai unha estructuración máis pop, por así decilo. E que, claro, unha vez que teño a oportunidade de traballar con voces de mulleres, non quería perder esa oportunidade de darlle máis valor o que elas facían. Porque ó final o que mola dos samples e que igual pillas unha parte mínima da voz e a manipulas para crear algo novo. Pero cando tes a oportunidade de grabar, de compoñer, de crear unha letra creo que permite ter unha estructura máis clara.
Teresa Ferreiro:
E qué forma de traballo prefieres entre as dúas?
Alex Guillán:
As dúas. Quería facer un disco de samples porque era algo que nunca fixera, apetecíame. Máis basado un pouco na concepción do Hip Hop ou do House dos 80 e 90. Como tiña esa espiña, quería facelo. Nunca traballara en realidade con samples. Parecíame síper interesante e agora o que me apetecía era meterme no estudio, buscar sonoridades concretas cas percusións… En cada momento tes que buscar unmha motivación para evolucionar e aprender algo co que non trataras ata entón. Por exemplo, eu neste proceso de grabacións aprendín un montón e sei o que quero facer para o seguinte disco en cuestións técnicas e o que non. Aínda que todavía non teño o concepto artístico do disco pero sí un coñecemento máis técnico.
15. Os espectáculos en directo acompañados de Aliboria e Xosé Lois Romero teñen un impacto escénico indiscutible pero entendo que é moito máis caro contratar a todos polos festivais. Prefires compartir escenario ou actuar só?
En directo gústame facer as dúas cousas… ir só, non é que non o disfrute a veces pero o que me gusta de verdade e ir con Adrián (Canoura). Cando estamos os dous esas experiencias encántanme, porque son concertos con outro concepto, no que eu podo tocar cancións que normalmente non toco se vou ca banda.
16. Sintes que hai unha diferencia cultural na maneira na que o público reacciona a túa música dependendo do país?
Sí, pero claro é difícil medilo. Por exemplo o concerto en París foi incríble pero había un montón de galegos. Entón claro, estás noutro lugar pero o sentimento é o mesmo. Sí que pasa que vas a sitios moi diferentes que pensas “aquí non vai a haber nadie que se relaciona con isto” pero sempre aparece xente galega.
Teresa Ferreiro:
Hai un galego hasta na Lúa.
Alex Guillán:
Exactamente.
17. Onde te ves en cinco anos?
Non o penso en xeral. Deixome levar e penso só no seguinte proxecto e no que me apetece facer. Sí que me empeza a interesar comezar a traballar de productor para outra xente, é algo que quero experimentar para saír da miña zona de comfort e ver qué tal se me da ou si me sinto cómodo. Como un reto de aprendizaxe.
18. Sinto que cada vez estase a popularizar cada vez máis publicar tema por tema en lugar de esperar a publicar un disco. Existe certa presión para que os artistas o fagades así agora, debido a que cas novas plataformas dixitais está cambiando a maneira na que consumimos música?
Eu non me sentín obrogado nunca a facelo. Cando fixen ˈMisturasˈ por exemplo, foi porque quería dar continuidade a ˈSolporˈ. De feito conviviron o disco e o EP xuntos e agora despois de Embruxo gustoume esa maneira de poder ter un disco largo pero tamén poder experimentar con cousas soltas que igual non queres que aparezan no disco porque non están tan vinculadas co concepto do mesmo. Agora apetéceme seguir esa fórmula.
19. Xa tes un proxecto en mente?
Non, levo varios meses, dende que rematei o disco , sen facer nada. Paréceme tamén necesario. Hai xente que igual non o necesita pero eu necesito desconectar para que cando volva a enfocar unha composición sexa con outra idea na cabeza e dende outro punto de vista. Porque senón acabas un disco e, se o día seguinte te sentas a facer outro, ó final vas facer o mesmo.
20. Podes mencionar algúns dos referentes musicais actuais que che inspiran?
Neste disco os meus amigos. Sen dúbida. As conversacións cos meus amigos foron clave. Por exemplo, Anxo Rodríguez que é o productor de Senra e toca en Novedades Carmiña, tocaba en Nistra con Adrián e foi compañeiro meu de piso, cada vez que teño unha conversación con él musical é súper inspirador. Unha vez pregunteille cal era a clave das súas produccións con Senra e díxome que as conversas que tiñan. Eu creo que as influenzas máis importantes que teño son esas, as conexións que teño con Blanco Palamera, con Sergio Pérez que é quen mestura a miña música… non sei, aprendo moito máis de esas relacións que puidendo escoitar música dos demáis. Tampouco sinto que últimamente esté escoitando moita música. É curioso pero non sei, os meus referentes son os meus amigos.
21. Houbo algo en concreto que che dixeran que fose moi inspirador para ti?
Non sei, moitas veces son as conversas que che motivan a sentarte e a seguir currando. Son como conversas motivacionals pero sen pretender selo. Estás falando con eles e o día seguinte tes ganas de facer música, iso para min é súper inspirador.
22. Para un artista canta importancia pode ter vivir nunha cidade grande, como Madrid ou Barcelona, para ter máis oportunidades? Onde che gustaría vivir agora mesmo ou acabar vivindo?
Acabar vivindo aquí. Agora estou en Barcelona e cando me mudei a Madrid foi porque me apetecía coñecer que é vivir nunha cidade grande pero non tiña máis pretensións.
Teresa Ferreiro:
E gústanche as cidades grandes?
Alex Guillán:
Sí, pero depende. Creo que hai máis calidade de vida nun sitio como Galicia que nunha cidade grande, pero alí hai cousas ás que aquí non tes tanto acceso ou non tan fácil. Nunha cidade grande case calquer día a calquer hora podes facer calquer tipo de plan. Gústame iso, en parte. A verdade eu son moi caseiro pero o día que me apetece facer algo, sabes que o podes facer.
Teresa Ferreiro:
Non fas contactos máis fácil e rápido alí?
Alex Guillán:
Non porque hoxe en día cas redes, se tes interés e queres quedar con alguén, xa lledis de quedar.
A min ese rollo de que nunha cidade grande estás todo o rato facendo contactos… no meu caso non é así. Ó final é o teu manager o que ten que ter os contactos.
Teresa Ferreiro:
Claro, pero se tes un manager.
Alex Guillán:
Se tes un, claro. No meu caso non quero que a xente pense que hai que irse a unha cidade grande para ter que lle vaia ben nun proxecto. Penso que a día de hoxe, vivindo en calquer parte do mundo, vas ter o mesmo acceso que vivindo nunha cidade grande.
Teresa Ferreiro:
Tamén incluso vas ter mais tempo para traballar no que che gusta, non? Porque nas cidades grandes para pagar a renta tes que botarlle máis horas a outro tipo de traballos que fas por sobrevivir.
Alex Guillán:
Claro, a min pasoume iso. O primeiro ano en Madrid perdín un montón de horas traballando nunha tenda de roupa. De feito estiven case un ano sen facer música porque non atopaba tempo para facela.
Tes algunha persoa en mente ca que che gustaría colaborar no futuro?
Non é algo no que pense moito.
Teresa Ferreiro:
Ryuichi Sakamoto?
Alex Guillán:
Ah, eso estaría ben, a verdade.
Moitas grazas a Alex Guillán e a Adrián Canoura pola interesante entrevista.
Gustaríame facer un comentario sobre as preguntas que obviamente teñen carácter político e sobre por qué as fixen.
Como xa mencionei, é necesario coñecer a nosa historia para coñecer o noso valor. Baiuca é un proxecto que golpea Galicia dun xeito diferente e, moi posiblemente, isto débese a que Baiuca é o produto da reivindicación dunha cultura mil veces aldraxada que se funde cunha linguaxe tecnolóxica, vangardista e globalizada. É a descendencia cultural de décadas de tensións identitarias varias.
A beleza detrás de todo isto non é só formal, senón tamén conceptual.
En Galicia aínda levamos un peso escuro que pasa xeración tras xeración. Este peso está deformado, cambia e acomodase a novas necesidades pero aínda está presente. Este é: a resaca da ditadura.
Afortunadamente, a miña xeración non viviu a ditadura, pero vive a súa resaca. Vive unha confusión de identidade que divide á xente. Criadas nun contexto claramente bilingüe e nada podemos facer contra iso. Do mesmo xeito que non podemos facer nada para evitar os 40 anos do franquismo e a imposición do español, agás tratar de protexer o galego. Pero aquí estamos, para moita xente é inevitable non sentir o español como a súa cultura e lingua. Para moita xente é inevitable non marchar de Galicia para mellorar a súa carreira. Para outras persoas parece irremediable non atacar estas decisións como unha traizón á fermosa nación que é Galicia. Isto produce xeracións que viven anos de confusións políticas, de confusións identitarias e anos de culpa e vergoña.
Será unha liberación o día que as galegas e galegos aceptemos o noso pasado, cas partes boas e as partes malas, e cos efectos que as malas produciron. E comezar a vernos a nós mesmas non como unha nación violada, esmagada ou censurada, senón unha nación que a través das experiencias se transformou, que sobreviviu e que sobrevivirá.
Teresa Ferreiro traballa en dirección e xestión cultural e xestión de medios. É escritora e editora en Ruido de Fondo. Doutora en Belas Artes e Estudios de Xénero (Universidade de Vigo) e é artista de cómic, ilustradora e DJ.
Utilizamos cookies para asegurar que damos la mejor experiencia al usuario en nuestra web. Si sigues utilizando este sitio asumiremos que estás de acuerdo.Vale