En tempos de consumo cultural a cámara rápida, tivo que retornar Emilio José para mofarse de todo.
Despois de seis anos de espera tras a publicación do sorprendente Chorando Apréndese (2009), poucos lembraban a Emilio José. Pero as súas fazañas co seu primeiro álbum en solitario estaban aínda moi presentes para todos os que soñamos con expandir o campo de batalla da súa incontinencia creativa. Así foi cando saíu á luz Agricultura livre, catro horas de macedonia musical ao cubo, onde, baixo un fío subxacente xeral da saudade galega, saen pertinentes chisporroteos de hip hop, jazz, samba, grime atlántico, bossa nova, funk, sunshine pop, cumbia ou ambient. Non hai filtros de acción no brainstorming invocado por este amante das distancias discográficas maratonianas, gusto totalmente corroborado en posteriores tour de force como as mixtapes Nativos Digitais (2017) e Viajar Agadê (2017).
O que podería traducirse por unha sensación de irregularidade perfectamente comprensible, desaparece ao instante despois de escoitar o primeiro acto deste mega elepé, publicado no bandcamp de Foehn Records o 6 de novembro de 2015. Entre estas primeiras dezasete cancións, emerxe a certeza de que estamos ante unha reconcepción do que se entende como «ópera exipcia». Emilio José apropiouse desta tradición flamenca, descontextualizouna dentro da semántica galega e cambiouna desde o mesmo título do seu mamut de tres cabezas, Agricultura Livre (Foehn, 2015), cunha forte sensación de proximidade coa sensibilidade carioca. Como el mesmo contou en 2016 ao xornalista Carles Novellas para Rockdelux:
Gústame moito a música de Brasil, pero creo que non é tan importante como parece no que fago. Tampouco me preocupa, eh? Como podería molestarme? Ben mirado quizais sexa moi importante para min. De feito, quizais Elis Regina sexa o único nome claro que tiven na miña cabeza durante todo o tempo que estiven lonxe da música doutros. Aínda que, como no caso de D´Angelo, non se pode dicir que fora unha influencia, porque Elis Regina cantaba dun xeito no que nin D´Angelo pode soñar. Entón, imaxínate eu!
A diferenza de Chorando apréndese, onde as cancións soaban como esbozos dunha idea maior, Agricultura livre está composta de cancións pechadas, case sempre armadas baixo a proclama dese futuro de merda ao que alude constantemente de forma literal ou indirecta. “ALOHAnet”, “Coalición galega” ou “Capitalismo verde” non son máis que tres mostras dunha forma máis transgresora de enfocar o descontento e a crítica, que, moi atinadamente, incrusta na memoria colectiva a través de formas alleas pero máis lúcidas, como o dream-pop e o soul de gravidade cero. Litros de inspiración que converten a Emilio no verdadeiro e inimitable enfant terrible do pop peninsular, que neste slalom constante inunda de reflexións nunca exentas de polémica, como cando na súa entrevista con Carles Novellas para Rockdelux explica que:
Estou lonxe de ser un gudari, pero matematicamente ETA matou infinitamente menos xente que España. Por iso me fai graza a declaración oficial de «bo contra malo» cando, como en Palestina e noutros tantos lugares, as cousas sempre son bastante «malas contra malas». E, sobre os políticos galegos, o problema non é que sexan burreznos, que eu tampouco teño unha mente privilexiada, o malo é que son moi, moi chulos. Rocío Mosquera apareceume nunha canción en 2013, cando suprimiu parte das urxencias pediátricas en Ourense e dixo que os pais o entenderían. Pero, como no caso dos partidos, falo desta xente pola posición que ocupan: persoalmente deséxolles o mellor, como todos os demais, pero como políticos son miserables. E, sinceramente, non creo que sexa moi explícito; ou, polo menos, non creo que poida ser o suficientemente explícito cando se fala de organizacións que podrecen a vida humana.
Máis aló do campo de minas trazado para as diferentes ideoloxías destripadas no curso lírico, tratar de engarzar unha multietiquetaxe para cercar esta obra é tarefa imposíbel. Non é posible, sería tan estúpido como votar a Rajoy, un dos tantos obxectivos que dispuxo con balas de prata e a que vai dirixida a tremenda “ALOHAnet”. Emilio José deixa claro desde o principio que «o futuro é unha merda». A descomposición rural escóndese detrás da vida filmada das megacidades. O «novo terrorismo sen bombas» é a tendencia que aliña aos rabaños. Emilio José ponse o traxe de francotirador e mira a gran pantalla de fume e tira con parsimonia, buscando o ángulo desexado para cada disparo, xa sexa présa de humor violento, unha crítica filosófica de alto tonelaxe, ironía de profundidade reveladora, ou todo nun mesmo golpe. Para isto, nada máis e nada menos que fai uso de cincuenta e tres balas gardadas na recámara que nos fan pensar en condicional: como sería se Chuck D nacera nun pobo de Ourense? E se Edu Lobo cambiara as favelas por hórreos? De feito, alguén se queixaba da falta de espírito crítico dentro do pop actual? Pois ben, mellor resposta que isto, imposíbel. E non só pola parte narrativa, quizais ou máis importante é a integración dunha autopista estilística multicultural dentro dunha fisionomía sonora rural-galega totalmente autónoma.
Independentemente de onde botemos o anzuelo, Agricultura livre trátase dun triunfo total que no seu momento obtivo todo tipo de loanzas e parabens. Pero que, en todo caso, non foi considerado como o que representa: ser a gran atalaia cultural do pop feito no século XXI, unha destinada a eludir as gretas do paso do tempo e poñer a cultura galega no mapa.
Obseso crónico da espeleoloxía musical, autor dunha trintena de ensaios musicais e miles de artigos, en TiuMag, El Salto ou Rockdelux, entre outras publicacións.
Obseso crónico da espeleoloxía musical, autor dunha trintena de ensaios musicais e miles de artigos, en TiuMag, El Salto ou Rockdelux, entre outras publicacións.